Ponura sława San Luca

   Miasteczko  San  Luca w Kalabrii w górach Aspromonte urzeka swym pięknem. Ale to nie malownicze położenie sprawiło, że miejscowość ta zasłynęła w całych Włoszech, a później
i na świecie.

San Luca. Źródło: https://www.fondazionecorradoalvaro.it/lastoria.html.

  Ale po kolei. Historia miasteczka sięga XVI wieku. Podobno jego początek to 18 października 1592 roku. Tego dnia mieszkańcy Potamii, zniszczonej przez trzęsienie ziemi przenieśli się na nowe miejsce. Ponieważ tego dnia Kościół obchodzi święto św. Łukasza ewangelisty, stąd też nazwa nowego osiedla.

  Dziś to miasteczko słynie z przydomka nadane go przez włoskich sędziów: "la mamma della 'ndrangheta" (mama 'ndranghety) lub "il cuore della 'ndrangheta calabrese" (serce kalabryjskiej 'ndranghety).

  Czym zatem jest owa 'ndrangheta. Jest to włoska mafia, aktualnie najpotężniejsza Włoszech. Kiedy połowa XIX wieku przyniosła zjednoczenie Włoch, południe Italii i Sycylia zostały pozostawione same sobie. Dlatego też tam gdzie zabrakło państwa, które ciążyło ku północy  zaczęły powstawać organizacje przestępcze takie jak : cammorra w Neapolu, cosa nostra na Sycylii czy wreszcie  'ndrangheta w Kalabrii. Ta ostania była zakonspirowana do początków XXI wieku. Trudność w jej rozbiciu wynikała m.in. z jej rodzinnej struktury, W organizację nie mógł wejść nikt kto nie był członkiem mafijnej rodziny. Bo  "'ndranghety się nie wybiera. 'Ndranghetę się dziedziczy."

  Kalabryjska mafia to nie tylko zwykła grupa przestępcza, to coś co wniknęło głęboko w kalabryjską społeczność i jej kulturę. Wiele teorii próbuje wyjaśnić pochodzenie słowa 'ndranghetta. Sam wyraz „‘ndrangheta” pochodzi prawdopodobnie od greckiego słowa andragathía (ἀνδραγαθία) oznaczającego bohaterstwo, męstwo i cnotę. Roberto Rossetti w swej książce „Mamma ‘ndrangheta” przytacza kilka tez na temat znaczenia tego wyrazu, powołując się na innych autorów. Według jednej z hipotez wyraz ten pochodzi od wersetu „‘ndranghete ‘ndra” – wymawianego podczas tańca kalabryjskiej tarantelli. Inny pogląd głosi, że termin „‘ndrangheta” wywodzi się z klasycznej greki, dokładniej od andragathos, który wskazuje na człowieka walecznego i odważnego. Na obszarach prowincji Reggio Calabria, w której wpływy greckie miały miejsce od starożytności, czasownik „ndranghitari, wywodzący się także z klasycznego greckiego „ndranghitozomai” oznaczał „okazanie się szanowanym człowiekiem”.
  W dokumencie kartograficznym z końca XVI w  którym przedstawiane są regiony południowych Włoch, Kalabria jest oznaczona jako region andragathii, czyli „ziemi zamieszkanej przez ludzi godnych szacunku ze względu na swoje możliwości”. Ujawnia się zatem wyraźna pozytywna konotacja czasownika „ndranghitari”, z którego znaczenia wyłoniłoby się nie tylko głębokie poczucie szacunku, ale przede wszystkim wyraźne poczucie podziwu, wobec tego, do którego się w ten sposób zwracano.Druga połowa XIX wieku to rozwój ‘ndranghety na obszarze Kalabrii. Wkrótce każde miasto i miasteczko było pod wpływem mafii. Organizacja nie stanowiła jednak jakiejś jednej struktury.
W każdym miejscu kopiowano struktury, rytuały i kodeks honorowy. Wreszcie poszczególne rodziny rozpoczęły współpracę.  W XX wieku struktura była kopiowana na terenie Włoch, a także w innych krajach europejskich, w szczególności w Niemczech. Początkowo rodziny czerpały zyski ze zwykłej działalności kryminalnej, inwestując je następnie w nieruchomości, restauracje, budownictwo. Jednakże prawdziwą żyłą złota okazał się dla ‘ndranghety handel kokainą.
  'Ndrangheta jest organizacją przestępczą opartą na strukturze rodzinnej i zorganizowana na dwóch poziomach: horyzontalnym, ponieważ grupy mafijne rządzą określoną częścią terytorium; pionowym, ponieważ w każdej 'ndrinie znajduje się podział na Społeczność Większą i Społeczność Mniejszą. W prowincji Reggio Calabria wyróżnia się trzy duże obszary, w zależności od tego, w jaki sposób grupują się rodziny mafijne: Dystrykt Joński dotyczy jońskiego obszaru regionu, Dzielnicę Reggio obejmującą miasto Reggio Calabria i jego prowincję, Dystrykt Tyrreński, który obejmuje równinę Gioia Tauro aż do wybrzeża Morza Tyrreńskiego. Chociaż te trzy makro obszary są umiejscowione na tym samym poziomie hierarchicznym, to można  rozpoznać większe znaczenie dla obszaru Reggio Emilia.
  Na tym terytorium znajdują się trzy historyczne miejscowości, z których, jak się uważa, narodziła się ‘ndrangheta: San Luca, Platì i Africo. Szczególne znaczenie symboliczne przypisuje się San Luca, znajduje się tu bowiem sanktuarium Madonny di Polsi, miejsce corocznych spotkań elity mafijnej.  Znaczenie tego miejsca polega także na tym, że każda nowa grupa lub miejsce musi uzyskać zezwolenie na działalność, a każda grupa należąca do ‘ndranghety musi zdeponować niewielki procent nielegalnych dochodów na rzecz dyrektora San Luca w uznaniu jego pierwotnej supremacji.

Święto Madonny di Polsi w San Luca, Źródło: https://www.occrp.org/en/blog/8624-bitter-beauty-a-pilgrimage-to-the-birthplace-of-the-ndrangheta